Net soos ons dinge kan opdeel in groepe van dieselfde kleure of dinge wat dieselfde vorm het, het wetenskaplikes alle lewende dinge in groepe gedeel wat soortgelyke eienskappe het. Hulle het begin deur alles wat lewendig is by mekaar te sit, daarna het hulle opgemerk dat daar diere en plante is en dit in die afsonderlike groepe geplaas. So het dit aangegaan totdat hulle tussen gewerwelde diere en ongewerwelde diere onderskei het. Gewerwelde diere kan in 5 hoof groepe opgedeel word: soogdiere, voëls, reptiele, visse, en amfibieë.
Ons leer in hierdie artikel van soogdiere.
Voorbeelde van Soogdiere
- Mense
- Honde
- Katte
- Bokke
- Beeste
- Muise
- Vlêrmuise
- Leeus
- Jagluiperde
- Eendbekdier
- Miereters
- Jakkalse
- Kanagaroos
- Walvisse
- Dolfyne
- Seeleeus/walrusse
- Bere
Eienskappe/ kenmerke
- Ruggrate/skelet – Alle soogdiere is gewerwelde diere. Dit beteken hulle het ‘n ruggraat en bene wat hulle lyf struktuur gee en hulle organe beskerm.
- Warmbloedig – Alle soogdiere is warmbloedig. Dit beteken dat hulle liggaam temperatuur aan die binnekant altyd dieselfde bly ongeag hoe koud of warm dit buite hulle is.
- Haal asem met longe – Net soos voëls en reptiele haal soogdiere ook asem met longe.
- Hare/pels – Soogdiere se lywe is bedek met hare end it word ‘n pels genoem.
- Pote – Soogdiere het 4 pote of 2 pote en 2 arms, behalwe walvisse en dolfyne, wie se pote vinne is.
- Lewendig gebore – Soogdiere groei eers vir ‘n tyd lank in die wyfie of mamma se maag (in ‘n orgaan wat die baarmoeder genoem word) voordat hulle gebore word. In hierdie tyd ontwikkel hulle van ‘n klein selletjie tot ‘n baba diertjie met ‘n ruggraat, longe, pote, ore, neus, en oë. Party baba soogdiere se ogies is nog nie oop as hulle gebore word nie en meeste kry eers hare ‘n paar dae of weke na geboorte. Daar is net twee spesies soogdiere wat eiers lê (eendbekdier en mierystervark), maar die kleintjies soog (drink melk) nogsteeds, nadat hulle uitgebroei het, aan die moeder.
- Melk – Alle soogdiere drink melk vir ‘n tyd lank nadat hulle gebore is. Die babatjies kan tussen 4 dae en 7 jaar aan die moeder soog en versorg word.
Waar kom hulle voor?
Soogdiere kom reg oor die hele aarde voor. Van die warmste woestyn tot die koue Antartika, op land en in die water.
Wat eet hulle?
Soogdiere kan karnivore, herbivore of omnivore wees. Karnivore is diere wat net vleis eet, byvoorbeeld leeus, jagluiperde en tiere. Herbivore is diere wat net plante eet, soos bokke, kameelperde, seekoeie en sebras. Omnivore is diere wat vleis en plante eet, soos bere, varke en bobbejane. Omdat soogdiere warmbloedig is en hulle liggaamstemperatuur beheer, moet hulle meer eet as koudbloedige diere soos reptiele en visse. Kleiner diertjies soos muise moet tot soveel as hulle liggaamsgewig per dag eet om warm te bly.
Verskillende soorte soogdiere
Soogdiere kan in verskillende groepe gedeel word volgens soortgelyke eienskappe wat die spesies deel.
Roofdiere is diere wat ander diere jag vir hulle kos.
Knaagdiere is diertjies wat hulle kos knaag soos muise, eekhorings en hase.
Buideldiere is diere wie se kleintjies vir ‘n tyd lank in ‘n buidel (‘n sakkie teen die maag) van die mamma dier bly totdat hulle groot genoeg is om uit te kom, soos kangaroos en koalas.
Ape of primate is soogdiere wat in bome leef, arms en bene het, en slimmer as die algemene soogdier is.
Monotremata is ‘n groep wat uit net 2 spesies bestaan: die eendbekdier en die mierystervark. Dit is die enigste soogdiere wat eiers lê.
Kan jy aan nog soogdiere dink wat eienskappe deel?
Pels
Soogdiere is die enigste diere wat hare het. Hare groei uit die vel uit en help soogdiere om warm te bly. ‘n Tweede doel vir hare is om diere te kamofleer in hulle habitat, sodat hulle nie so maklik gesien kan word nie. Kamoflering van roofdiere help hulle om ongesiens nader aan hulle prooi te beweeg, sodat hulle dit makliker kan vang. Terwyl kamoflering vir prooidiere help vir beskerming teen roofdiere. Zebra’s se streep patroon veroorsaak dikwels verwarring by roofdiere.
Soogdiere wat in die water bly het nie gewoonlik hare of ‘n pels nie, maar ‘n dik laag vet wat die hitte binne en die koue buite hou.
Pote
Soogdiere het gewoonlik 4 bene waarop hulle loop of hardloop. Roofdiere het skerp naels wat kloue vorm sodat hulle hulle prooi kan vang en in bome kan klim. Perde het hoewe, terwyl bokke en beeste kloutjies het. Party diere soos die kangaroos, eekhorings, hase en sekere muise se agterbene is beter ontwikkel as hulle voorpote om mee te spring. Sommige diere soos ape en luidiere se pote is meer soos hande om dinge mee te kan vat of om aan takke vas te klou.
Interessante feite
- Die kleinste soogdier is die hommelbyvlêrmuis of die wittanddwergmuis wat tussen 1,2 en 2 gram weeg en kleiner as 5cm lank is.
- Die grootste soogdier is die blouwalvis wat tussen 23m en 30,5 m lank kan word en tot 136 ton weeg.
- Die grootste land soogdier is die olifant met ‘n hoogte van 3,6m en gewig van 5,5ton.
- Die langste land soogdier is die kameelperd wat tot 5,7 meter lank kan word.
- Vlêrmuise is die enigste soogdiere wat werklik kan vlieg.
- Mense is ook soogdiere.
- Die orangoetang soog sy kleintjie tot sewe jaar lank.
- Meeste soogdiere het tande, maar miereters het nie tande nie.
Kan jy hierdie vrae antwoord?
of probeer hierdie een in Engels.
Videos:
Leer meer: